In het kader van de Maand van de Geschiedenis zal op 26 oktober a.s. in Het Utrechts Archief aandacht worden besteed aan de schrijfster Belle van Zuylen, al sinds 2008 de nr. 1 van de Utrechtse Literaire Canon. Zij werd in 1740 geboren op Slot Zuylen, waar ze de eerste dertig jaar van haar leven doorbracht. Zoals bekend trouwde zij met een Zwitser en verliet zij in 1771 ons land. Als Isabelle de Charrière schreef zij daarna de meeste van haar werken in Colombier bij Neuchâtel.
Naast romans, toneelstukken, verzen en essays schreef zij – praktisch altijd in het Frans – ook duizenden brieven, waaronder honderden naar Nederlandse familieleden of kennissen. Veel daarvan zijn verloren geraakt of vernietigd (door haarzelf of door anderen), maar de ruim 2600 die bewaard zijn gebleven worden alom geprezen. Ze geven inzicht in haar bijzondere – rebelse? beminnelijke? – persoonlijkheid, in de situatie van vrouwen aan het eind van de 18e eeuw en in die van de adel in de tijd rond de Franse en de Bataafse Revoluties.
Die brieven zijn gepubliceerd in Belle van Zuylen’s complete werken (Oeuvres complètes, uitgegeven door Van Oorschot in 1979-1984). Deze editie was in de eerste plaats bedoeld voor het onderzoek, en handhaafde daarom de 18e-eeuwse spelling en Belle van Zuylen’s interpunctie. Het onderzoek heeft daar veel baat bij gehad.
Maar nu de schrijfster, terecht, breder bekend begint te raken, wordt het van belang dat meer mensen – juist ook niet-specialisten – haar brieven zelf kunnen lezen. Om die reden is acht jaar geleden bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis een project van start gegaan dat als doel heeft alle 2552 brieven uit de Oeuvres complètes plus alle later teruggevonden exemplaren (tot nu toe 78) via het internet toegankelijk te maken in een digitale editie.
Met een groepje leden van het Genootschap Belle van Zuylen is daar de afgelopen jaren aan gewerkt – onder leiding van Suzan van Dijk, Madeleine van Strien-Chardonneau en gecoördineerd door Maria Schouten, De spelling is gemoderniseerd, de interpunctie is aangepast en waar nodig wordt toelichting gegeven. Gezien de grote hoeveelheid brieven is dat werk voorlopig nog niet afgerond, maar besloten is om nu een begin te maken met de openstelling (zonder wachtwoord) van de brieven. De werkzaamheden zullen voortgaan, zodanig dat over ong. twee jaar de hele correspondentie via internet toegankelijk is.
Op 26 oktober a.s. zullen eerst die brieven worden gepubliceerd, waarvan de handschriften zich in Nederlandse archieven bevinden: dat zijn er 200. Daarvan zijn 28 afkomstig uit archieven die berusten bij HUA, waarvan 24 pas teruggevonden ná de publicatie van de Oeuvres complètes.
Om deze mijlpaal te vieren organiseren Huygens ING en HUA een feestelijke middag, waar niet alleen de plechtige onthulling plaats vindt, maar waar ook enkele sprekers (M/V) zullen ingaan op die brieven en op Belle van Zuylen als (brief)schrijfster.
Programma:
14.30 uur
Inloop, koffie, thee
15.00 uur
Welkomstwoord – Kaj van Vliet (rijksarchivaris, Het Utrechts Archief)
Belle van Zuylen rebels? De “Nederlandse” brieven apart bekeken – Suzan van Dijk (projectleider)
Gijsbert Jan van Hardenbroek, slachtoffer van Cupido dankzij Belle – Kees van Strien (auteur van o.a. Isabelle de Charrière (Belle de Zuylen) Early Writings New Material from Dutch Archives 2005
Korte pauze
16.00 uur
Belle van Zuylen: burger van de Republiek der Letteren? – Dirk van Miert (projectleider SKILLNET Universiteit Utrecht)
Zwijgen of schrijven, Belle van Zuylen als inspiratie voor een schrijfster van nu? – Josephine Rombouts (auteur van Cliffrock Castle, 2018)
Onthulling van de website
17.00 uur
Borrel, tevens gelegenheid om de brieven te bekijken, zowel op het computerscherm als – voor enkele ervan – in hun papieren vorm.
18.00 uur
Afsluiting
Deze presentatie vindt plaats zaterdag 26 oktober in Het Utrechts Archief (Hamburgerstraat, hoek Korte Nieuwstraat), en begint om 14.30.
Toegang is gratis. Wij verzoeken u om ons te laten weten of u komt, via publiek@hetutrechtsarchief.nl.
Verdere informatie vindt u hier.
