Boekpresentatie! Eleá de la Porte, Vensters op de Verlichting. Achttiende-eeuwse schrijvers, schilders en denkers over hun verlichte eeuw

Wat bedoelen we eigenlijk als we het hebben over de Verlichting? Wat betekent het om verlicht te zijn? Wij geven op die vragen tegenwoordig een heel ander antwoord dan Europese denkers uit de achttiende eeuw zouden hebben gedaan. 

In haar boek Verlichte verhalen. De omgang met het verleden in de Nederlandse Verlichting (Amsterdam University Press, 2023) onderzoekt Eleá de la Porte waarom achttiende-eeuwse Nederlandse auteurs meenden in een verlichte eeuw te leven – en welke historische verhalen ze schreven om die verlichte eeuw te verklaren.

Aan de hand van verschillende (kunst)objecten uit de collectie van Teylers Museum nemen De la Porte en de sprekers het publiek mee naar de wereld van achttiende-eeuwse denkers in Europa en hun uiteenlopende visies op de Verlichting.

Sprekers:

Eleá de la Porte is universitair docent Politieke Geschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ze is gespecialiseerd in de ideeëngeschiedenis van de Nederlandse Verlichting.

Mart Rutjes is universitair docent Nederlandse Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij richt hij zich op de ideologische en politiek-conceptuele ontwikkelingen in Nederland van de late 18e eeuw tot heden, in een transnationaal perspectief.

Devin Vartija is universitair docent Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij is gespecialiseerd in de ideeëngeschiedenis van de Verlichting, in het bijzonder over ras en gelijkheid in Engeland, Frankrijk en Zwitserland.

Matthijs Lok is universitair docent Moderne Europese Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in de politieke, culturele en intellectuele geschiedenis van het moderne Europa sinds de achttiende eeuw.

Praktische informatie:

Datum: vrijdag 30 juni

Locatie: Teylers Museum, Haarlem

Aanvang: 15.30 uur 

Inloop vanaf 15.00 uur, aansluitend borrel bij Café ML Haarlem. Voor geïnteresseerden is er om 14.00 uur een rondleiding mogelijk door Pieter Teylers Huis.

Aanmelden voor deze middag kan hier.

CfP Patriotten in Noord en Zuid: Patriottentijd en Brabantse Omwenteling in vergelijkend perspectief

• Jaarcongres Werkgroep Achttiende Eeuw
• 15 december 2023
• Koninklijke Vlaamse Academie van België, Brussel
• Keynote speaker: Janet Polasky (University of New Hampshire)

Het Jaarcongres 2023 van de Vlaams-Nederlandse Werkgroep De Achttiende Eeuw zal gewijd zijn aan de revoluties die in de jaren 1780 de Nederlanden op stelten zetten. De Patriottentijd en de Brabantse Omwenteling luidden respectievelijk in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden het begin van het einde in voor het ancien régime. Ze legden maatschappelijke en politieke breuklijnen bloot en lieten de bevolking van de Nederlanden kennis maken met revolutionaire repertoires die bepalend zouden zijn in de daaropvolgende decennia. Onder de elementen die beide bewegingen met elkaar deelden zijn politieke hervorming, partijstrijd, nationale mobilisatie, oude grondwetten, democratische ideeën, militaire confrontatie, oude en nieuwe elites en verzet tegen de vorst.

Het is decennia geleden dat deze ingrijpende politieke, sociale en culturele episodes het onderwerp hebben uitgemaakt van een ambitieuze wetenschappelijke conferentie. Dit congres wil ze opnieuw in de schijnwerpers plaatsen. Daarbij staat de organisatoren een dubbel doel voor ogen. Ten eerste willen ze de strikt nationale kaders overstijgen door een gefundeerde vergelijking op te zetten tussen de revolutionaire fenomenen in Noord en Zuid. Welke gelijkenissen en verschillen kunnen worden aangeduid? Zijn er parallellen en onderlinge beïnvloeding te vinden of speelden beide revoluties zich af in strikt gescheiden werelden?

Ten tweede wil dit congres de historiografie van beide revoluties kritisch bevragen in het licht van de internationale ontwikkelingen in de revolutionaire geschiedschrijving. De historiografie over het revolutietijdvak is de laatste drie decennia sterk geëvolueerd onder invloed van nieuwe perspectieven. Behalve de opkomst van de politieke cultuur is vooral het transnationale aspect dominant. Migratie, ballingschap, kosmopolitisme en politiek-culturele beïnvloeding zijn enkele van de typische thema’s die de voorbije decennia grondig zijn verkend. Wat leren die nieuwe inzichten ons over de Patriottentijd en de Brabantse Omwenteling?

Mogelijke thema’s voor bijdragen zijn onder meer:

• Historiografische ontwikkelingen
• Transnationale politiek en kosmopolitisme
• Politieke talen, cultuur en iconografie
• Gender
• Soevereiniteit, oude rechten, de relatie tussen vorst en volk
• Politiek personeel
• Biografische benaderingen
• Nawerking van de revoluties
• …

De bijdragen voor de conferentie zullen worden uitgegeven in boekvorm. Stuur uw abstract van max. 200 woorden en een korte bio vóór 1 juli naar brecht.deseure@kbr.be

Studiedag – Kunst in beweging tijdens de Franse tijd.Roof, restitutie en het ontstaan van musea

Vrijdag 12 mei 2023

Het Predikheren, zaal Mandela, Goswin de Stassartstraat 88, Mechelen

Wellicht geen ander moment in onze geschiedenis was zo bepalend voor het museumlandschap in Vlaanderen en voor de aanwezigheid van Vlaamse kunst in buitenlandse musea als de Franse Tijd (1794-1815).

De Franse troepen namen talrijke kunstwerken van Vlaamse Meesters mee naar Parijs. Na de val van Napoleon kwam een deel van die objecten terug naar België. De kunstwerken keerden terug naar hun oorspronkelijke bewaarplaats, meestal kerken, of werden publiek ontsloten in instellingen waaruit musea zoals het KMSKA en het MSK Gent zouden ontstaan. Andere werken bleven in Frankrijk en werden permanent opgenomen in regionale musea.

Vier schilderijen die Rubens maakte voor de Mechelse Sint-Janskerk en de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk en die in 1794 naar Frankrijk werden gebracht, zijn tijdelijk opnieuw in Mechelen te zien tijdens de tentoonstelling Verborgen Parels. Zeven eeuwen meesterwerken uit Mechelen. Bij die gelegenheid organiseert Museum Hof van Busleyden op vrijdag 12 mei 2023 een studiedag over de beweging van kunst uit en binnen de Zuidelijke Nederlanden tijdens de Franse Tijd, en plaatst deze binnen recente debatten rond roofkunst en restitutie.

Afsluitend zorgt het dichtersduo Proza-K (Yves Kibi Puati Nelen en Cleo Klapholz) door middel van poetic harvesting voor een poëtische samenvatting van de dag.

Meer informatie en het programma van de studiedag staan op de website van Museum Hof van Busleyden.

Webinarreeks Werkgroep Achttiende Eeuw – Vroegmodern Babylon?

Webinarreeks voorjaar 2023 – Vroegmodern Babylon?

Jan Luyken, Bouw van de toren van Babel (1703)

Vroegmodern Babylon? Meertaligheid en vertalen in de Nederlanden in de achttiende eeuw

Meertaligheid in de vroegmoderne periode staat volop in de historische belangstelling. De focus op de eigen, nationale taal vanaf de negentiende eeuw heeft in veel natiestaten het beeld doen ontstaan van ‘één land, één taal’. Onder meer dankzij de opkomst van de historische vertaalwetenschap weten we nu dat het beeld veel gelaagder is. Meertaligheid was alomtegenwoordig in de vroegmoderne tijd. Dat was niet alleen het geval bij contacten tussen verschillende landen of regio’s maar ook binnen samenlevingen zelf. Geleerde en religieuze talen (Latijn, Grieks, Arabisch, Hebreeuws) bestonden naast cultuurtalen (Frans, Duits), handelstalen, volkstalen, meerderheids- en minderheidstalen. Vele inwoners van de vroegmoderne Nederlanden waren het dan ook gewend om in hun dagelijkse leven verschillende talen te gebruiken, afhankelijk van de context en de functie. In deze webinarreeks belichten drie onderzoekers telkens een verschillend aspect van die boeiende meertaligheid in de Nederlanden in de achttiende eeuw. Noteer woensdag 26 april, maandag 15 mei en woensdag 14 juni alvast in jullie agenda’s! Alle bijeenkomsten vinden digitaal plaats van 16-17 uur. Registratie is niet nodig.

26/4                   Inger Leemans (VU en KNAW) – De vertaalmachine: Een cultuurgeschiedenis van vertalen in de Nederlanden in de achttiende eeuw

De Nederlandse letterkunde en (boek)cultuur zijn veelal vanuit nationaal perspectief beschreven. Wat gebeurt er als we vertalingen en meertaligheid als uitgangspunt nemen voor een analyse van de Nederlandse cultuur in de achttiende eeuw? In deze lezing zal Inger Leemans, zich baserend op haar bijdrage aan de recente studie Vertalen in de Nederlanden, een analyse geven van het vertaalbedrijf in de achttiende eeuw. Wat was het belang van vertalingen en wat waren de belangrijkste ontwikkelingen in de (internationaal verknoopte) Nederlandse markt voor vertalingen? Haar stelling is dat (cultuur)historici met het vertaalbedrijf als uitgangspunt uitgedaagd worden om ingesleten noties over ‘de Nederlandse cultuur’, ‘nationale smaak’ en ‘eigenheid’ kritisch te reviseren.

Voor het online bijwonen van de lezing, klik op deze link.

15/5                   Lieven D’hulst (KU Leuven) – Een transnationale blik op institutionele vertaling tijdens de Franse Revolutie, met een focus op de Belg Norbert Cornelissen (1769-1849)

West-Europese institutionele vertalers geboren na 1750 hadden het niet onder de markt: ze moesten zich doorheen en vaak ondanks opeenvolgende regimes pogen te handhaven in een markt waar bijna elke geschoolde tweetalige zich als vertaler kon aanbieden. In deze lezing zal Lieven D’hulst een aantal aspecten van de complexe vertalersloopbaan van de Belg Norbert Cornelissen (1769-1849) in kaart te brengen. In 1794 werd Cornelissen administratief vertaler voor het nieuwe Franse Dijledepartement in Brussel. Hij verhuisde dan naar Parijs (in 1797), waar hij meewerkte aan de eerste Vlaamse vertaling van het Bulletin des lois. In 1799 zou hij terugkeren naar België, zich te Gent vestigen, en er als eerste de Code Napoléon vertalen. Hij overleefde vrijwel probleemloos Waterloo en de Hollandse periode, en vervelde na 1830 zelfs tot een gematigd Vlaams activist. Over zijn vertaalactiviteiten bewaren Cornelissen en de onderzoekers na hem het stilzwijgen. Ze vormen echter een rode draad doorheen zijn hele carrière, en om die draad op te nemen is een transnationale blik op zijn complexe positie nodig: hij is nationaal ingebed in België (later zelfs lokaal in Gent), maar ook actief betrokken bij de ontwikkeling van een transnationale vertaalpolitiek tijdens het Directoire, en zelfs van een Belgisch-Nederlandse taalpolitiek na 1830.

Voor het online bijwonen van deze lezing, klik op deze link.

14/6                   Vanessa Van Puyvelde (KU Leuven) – Over grenzen heen: de identiteitsvormende rol van tijdschriften in Den Vlaemschen Indicateur (1779-87) en het Journal des Pays-Bas autrichiens (1786)

In de historiografie van de Lage Landen is de achttiende-eeuwse literatuur zoals die in het zuiden werd geproduceerd, grotendeels onontgonnen terrein gebleven. Belangrijker nog, in eerder literair-historisch onderzoek is het meertalige en hybride karakter van deze literatuur vaak onderbelicht gebleven. Vanuit interdisciplinaire hoek, meer bepaald door literatuurwetenschappelijke concepten en historische benaderingen te combineren, zal deze presentatie ons inzicht bieden in de meertalige literaire cultuur van de Zuidelijke Nederlanden. Aan de hand van twee case studies, Den Vlaemschen Indicateur en het Journal des Pays-Bas autrichiens, zal de identiteitsvormende rol van tijdschriften geanalyseerd worden. Deze presentatie toont aan dat, ook al werd het idee van nationale eenheid vooral bestudeerd in relatie tot de Brabantse Revolutie, een dergelijke identificatie niet alleen een kwestie was van politieke strijd tegen de regering. Ook vóór de Brabantse Revolutie, in expliciet pro-Oostenrijkse tijdschriften, zien we het ontstaan van een nationaal bewustzijn. Dat we juist in deze context getuige zijn van het ontstaan van een dergelijk bewustzijn, draagt bij aan ons begrip van het culturele en intellectuele leven in de Zuidelijke Nederlanden.

Voor het online bijwonen van deze lezing, klik op deze link.

Boekpublicatie Matthijs Lok – Europe against Revolution

In zijn nieuwe boek Europe against Revolution (Oxford University Press, 2023) toont Matthijs Lok dat in tegenstelling tot het heersende idee van de Europese conservatief van vandaag, zijn evenknie uit het verleden zich liet inspireren door de Verlichting en een afkeer had van overdreven patriottisme dat hij associeerde met de Franse revolutionairen. Tegelijkertijd maakt het boek duidelijk dat het huidige beeld van Europa en de Europese geschiedenis voor een groot deel is uitgevonden door contrarevolutionairen van tweehonderd jaar geleden. De contrarevolutionaire schrijvers creëerden een beeld van Europa als een gematigd, divers en beschaafd continent, wat ze afzetten tegen het vermeende barbaarse despotisme van hun revolutionaire tegenstanders. Het contrarevolutionaire Europeanisme verdween niet, zo stelt Matthijs Lok, maar leefde voort in de negentiende en twintigste eeuw, en bepaalt tot op de dag van vandaag ons idee van Europa en de Europese geschiedenis.

Op 18 april wordt het ook gepresenteerd bij Spui25, met Beatrice de Graaf, Annelien de Dijn en Marijn Kruk (NRC) als sprekers: https://spui25.nl/programma/europa-tussen-kosmopolitisme-en-nationaal-conservatisme

Meer lezen? https://global.oup.com/academic/product/europe-against-revolution-9780198872139?lang=en&cc=nl#

Lezingenreeks OVN – ‘De onderzoeker vertelt’

OVN, stichting ter bevordering van wetenschappelijk Onderzoek naar de geschiedenis van de Vrijmetselarij en verwante stromingen in Nederland organiseert een lezingenreeks ‘De onderzoeker vertelt’.

Programma februari-maart 2023

In Nederland en België zijn studenten, promovendi en academici uit allerlei disciplines betrokken bij onderzoek naar de geschiedenis van de vrijmetselarij. De stichting OVN wil kennisuitwisseling over dit vakgebied stimuleren en vakgenoten met elkaar in contact brengen. Daartoe organiseert zij in samenwerking met het Vrijmetselarij Museum te Den Haag de lezingreeks ‘De onderzoeker vertelt’. Steeds een andere student, promovendus of senior onderzoeker doet verslag van zijn/haar project en recente ontdekkingen. Deze bijeenkomsten bieden OVN-donateurs tevens de gelegenheid om kennis te maken het museum, met elkaar, het bestuur en andere geïnteresseerden. Hieronder een overzicht van komende data en sprekers.

26 februari 2023 – ‘De onderzoeker vertelt’: Arno van den Brand
‘Guiten en gekken. Adolph van Schweinitz en de vrijmetselarij, 1749-1754’
Over de vroegste geschiedenis van de Nederlandse vrijmetselarij is een citeercultuur ontstaan. Slechts zelden worden de oorspronkelijke bronnen geraadpleegd. In nieuwe publicaties worden bijvoorbeeld steeds dezelfde twee krantenartikelen over de oprichting van de eerste loges in Den Haag opgevoerd. Arno van Den Brand heeft met intensief onderzoek van 18de-eeuwse kranten 400 onbekende artikelen en 200 advertenties boven water gehaald. Een klein deel van deze berichten over had betrekking op de beginperiode en maakte het samen met een aantal advertenties vòòr 1737 mogelijk die vroegste geschiedenis van de vrijmetselarij in Nederland te herzien in onder meer het artikel ‘Duncan en Rotterdam’ (Thoth 2020).

De eerste decennia van de vrijmetselarij kenden een aantal bekende hoogte- en dieptepunten: ontstaan en verbod in Holland (1734-1735); de strijd van twee broers met de Nijmeegse kerkenraad (1752-1753) en de (her)oprichting van de Grootloge (1756-1757). Dat zich tussen de gebeurtenissen in Holland en Nijmegen nóg een conflict heeft afgespeeld was tot nu toe onbekend. Daarover gaat deze lezing.

Over de spreker: Arno van den Brand was materiaalspecialist archeologie en korte tijd docent geschiedenis. Momenteel is hij werkzaam als zelfstandig onderzoeker en auteur. Sinds 1989 verricht hij onderzoek naar vrijmetselarij. Dit resulteerde in een afstudeerscriptie over het verbod van 1735 (Universiteit Utrecht, 1993) en 19 publicaties over de vrijmetselarij. De nadruk ligt op de 18de eeuw. Zo schreef Van den Brand vier artikelen over ambulante militaire loges (Thoth, 1997-2000); en leverde hij met ‘De werkers van het eerste uur: 1734-1756’ een bijdrage aan de jubileumbundel Vrijmetselaren: 250 jaar (2006). Meer recent verschenen publicaties op basis van bovengenoemd krantenonderzoek. Zo identificeerde Van den Brand een onbekende Nederlandse versie van Prichards Masonry dissected (Mededelingen Stichting Jacob Campo Weyerman 2022).

26 maart 2023. De onderzoeker vertelt: Vilan van de Loo.
‘Broeders in conflict. Vrijmetselaars in militaire kringen in Nederlands-Indië’.
Vanaf 1763 zijn vrijmetselaars aanwezig in Nederlands-Indië. In de 19de eeuw zijn onder de logeleden vaak vooraanstaande KNIL-officieren te vinden. Hoewel de traditie voorschrijft dat binnen de loge niet over religie of politiek mag worden getwist, kwamen conflicten tussen Broeders in het dagelijks leven toch voor.

Dr. Vilan de Loo bespreekt de complexe verhouding tussen generaal Karel van der Heijden, gouverneur van Atjeh, en mr. T.H. der Kinderen, Regeringscommissaris, beiden lid van loge De Ster in het Oosten. In 1881 kwam het tot een botsing waarover de hoofdredacteur van De Java-Bode, vrijmetselaar H.B. van Daalen, scherp zijn mening gaf. Indië smulde van de Broederlijke ruzie.

Geschillen werden dus niet altijd ‘met de troffel der liefde bedekt’, zoals in de loge gebruikelijk was. Vrijmetselaarsidealen konden op gespannen voet staan met persoonlijke ambitie en politieke richtlijnen, zoals deze kwestie laat zien. Met de reconstructie van het conflict komt er ook voor ons een dilemma op tafel te liggen. Wat zou u gekozen hebben?
Over de spreekster: Dr. Vilan van de Loo publiceert over militair Indië. Ze schreef de inmiddels uitverkochte biografie van Van Heutsz, reconstrueerde de geschiedenis van het KNIL in Een eervol bestaan (2021) en werkt nu aan de biografie van de Atjehgeneraal Frits van Daalen (1863-1930). Zijn oom was H.B. van Daalen, die in de lezing een rol speelt.

Praktische informatie
Data: 26 februari en 26 maart 2023
Tijd: 14.00-15.00 uur
Locatie: Vrijmetselarij Museum, Javastraat 2B, Den Haag
Het museum is bereikbaar met bus 22 of 24 (halte Alexanderplein) en tram 1 (halte Vredespaleis). Er is betaalde parkeergelegenheid op het Alexanderplein en rondom Plein 1813. Het museum is helaas niet rolstoeltoegankelijk (entree met trap; eenmaal binnen zijn de etages per lift bereikbaar).

Aanmelden: Via de Eventbrite app, volg daarvoor deze link:
https://www.eventbrite.nl/cc/de-onderzoeker-vertelt-1625809.
NB: vanwege het beperkte aantal zitplaatsen (max. 25) is aanmelding vooraf vereist, en daarbij geldt vol = vol.

Kosten (per lezing): Regulier tarief € 9,50 / OVN-donateurs € 6,50. Dit is incl. museumentree.

Expositie: Zowel voor als na de lezingen is er mogelijkheid om op eigen gelegenheid het museum te verkennen (audiotour beschikbaar bij de balie). De vaste presentatie toont topstukken, waaronder de gouden hamer van Grootmeester prins Frederik. De tijdelijke expositie ‘Vrijheid en Vooroordeel’ belicht vrijmetselarij in de Tweede Wereldoorlog. De gelijknamige catalogus is in de museumwinkel verkrijgbaar. Zie vrijmetselarijmuseum.nl.

Excursie: tentoonstelling Plantage Alkmaar. Alkmaar in Suriname, 1745-heden

Stedelijk Museum Alkmaar    

Donderdag 16 maart 

10.00-12.00 uur, aanmelden bij de kassa bij de hoofdingang

We zijn bijzonder verheugd dat het Stedelijk Museum Alkmaar voor de Werkgroep Achttiende Eeuw een speciaal programma heeft samengesteld. Onder het genot van een kopje koffie of thee en een lekkernij beginnen we de dag in het museumcafé. Daarna zullen we onder begeleiding van dr. Christi Klinkert, een van de conservatoren van de tentoonstelling, de tentoonstelling bezichtigen. Na afloop is het mogelijk om op eigen gelegenheid de tentoonstelling Rijk & onafhankelijk. Maria van Nesse (1588-1650) te bezoeken. 

Wij hopen van harte dat u bij deze dag aanwezig zult zijn. De kosten voor deelname zijn 7,50 euro. Vanwege de toegestane groepsgrootte in de tentoonstelling is de capaciteit beperkt, dus wees er snel bij en schrijf u zo snel mogelijk in. Aanmelden kan tot maandag 13 maart door een e-mail te sturen naar penningmeester@18e-eeuw. Geeft u hierbij alstublieft aan of u in bezit bent van een Museumjaarkaart of een andere kortingskaart.

Graag tot ziens op 16 maart. 

Met vriendelijke groet,

Het bestuur van de Werkgroep De Achttiende Eeuw

Revolutie!: Lied en politiek uit het muzikale geheugen van Nederland – Universiteit Utrecht

Geschiedenisconcert door Camerata Trajectina en liedonderzoekers van de Universiteit Utrecht: Cd-presentatie en feestelijke borrel na afloop!
Wanneer? Donderdag 23 februari 2023, 20.00-21.30 uu
Waar? Academiegebouw (Aula), Domplein 29, Utrecht

Liederen zijn verweven met kantelmomenten in de geschiedenis. Ze spelen een grote rol bij sociale protesten en revoluties. Denk aan de liederen die het actuele verzet tegen het Iraanse regime begeleiden, het gospellied We shall overcome als lijflied van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging, of de Internationale als strijdlied van arbeidersbewegingen.

Veel minder bekend zijn de revolutieliederen die aan het einde van de achttiende eeuw overal in Nederland te horen waren. De jaren rond 1800 waren voor Nederland een tijd vol conflicten, maatschappelijke veranderingen en politieke omwentelingen. De patriotten leverden strijd tegen de prinsgezinden, en met het binnenvallen van Napoleon kwam daar nog een buitenlandse partij bij.

Door een samenwerking tussen cultuurhistorica Renée Vulto en het toonaangevende ensemble Camerata Trajectina zijn deze liederen nu voor het eerst te beluisteren op de cd Revolutie! Camerata Trajectina maakt de complexiteit van de geschiedenis voelbaar. Taal, politiek, cultuur—het lied loopt dwars door dit alles heen. Het is explosief materiaal: zingen stookt de menigte op, zet de tegenstander te kakken, het lied verkondigt het evangelie van iedere partij. Daar waar muziek en tekst samenkomen gaat het bloed sneller stromen.

Tijdens dit geschiedenisconcert nemen de muzikanten van Camerata Trajectina en liedonderzoekers u mee naar het turbulente Nederlandse revolutietijdvak. We maken verbindingen naar andere moment van gezongen protest, van de Opstand tot vandaag de dag, en uiteraard zal er gezongen worden!

Entree: €15
Kaartverkoop: uusalesservices.uu.nl/revolutie-lied-en-politiek-uit-het-muzikale-geheugen-van-nederland
Meer informatie: camerata-trajectina.nl/project/revolutie

CfP: Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis 2024

Het Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis publiceert Nederlands- en Engelstalige artikelen op het gebied van de boekgeschiedenis van de Lage Landen in alle perioden. Voor het 31e Jaarboek, de editie van 2024, verwelkomen wij in het bijzonder bijdragen binnen het thema Ophef.

Schandalen, provocaties en ethische problemen: de één is er door geschokt, de ander smult ervan en weer een ander grijpt het aan om de wereld te verbeteren. Onze huidige samenleving lijkt verdeelder dan ooit, maar is dat wel zo? De redactie van het Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis is op zoek naar artikelen over ophef in de Nederlandse boekgeschiedenis. Voorbeelden van onderwerpen zijn boeken die het verleden ophef veroorzaakten en boeken die in onze huidige cultuur stof doen opwaaien door hun gedateerde inhoud en illustraties. Of denk aan ethische kwesties rondom antropodermische boekbanden!

We verwelkomen artikelen op het gebied van:

• Controversiële auteurs, verzamelaars en publicaties;
• Ethische problematiek rond het boek, uitgeverij en materialiteit;
• Boeken die de wereld hebben veranderd of een maatschappelijke beweging in gang zetten;
• Het gebruik van satire in tekst en beeld;
• Het boek/pamflet als protestmiddel;
• De reactie van lezers op ophef rondom het boek;
• Desinformatie en fake news.

Stuur vóór 1 maart 2023 een voorstel of samenvatting naar de redactie (jaarboeknbv@gmail.com of via één van onze redactieleden). De deadline voor bijdragen aan editie 2024 van het Jaarboek is 1 november 2023.

[English version]

The Yearbook for Dutch Book History publishes Dutch and English-language articles on the book history of the Low Countries in all time periods. For the 31st edition of the Yearbook, to be published in 2024, we welcome in particular contributions concerning the theme Controversy.

Scandals, provocations and ethical problems: some are shocked by them, some delight in them, others use them to change the world. Our current society may seem more divided than ever, but is that truly the case? To explore this issue, the editorial board of the Yearbook for Dutch Book History seeks articles on the role of controversy in the book history of the Low Countries. Contributions might study books that caused controversy in the past, or those that do so in our own age, because of their outdated content or illustrations, or even ethical issues concerning anthropodermic book bindings.

We welcome articles focussing on any of the following subject areas:

• Controversial authors, collectors or publications;
• Ethical issues in the book trade, publishing industry or the materiality of the book;
• Books that shocked society and set in motion broader societal changes;
• The use of satire in text and image;
• The book and pamphlet as means of protest;
• Readers’ reactions to controversial books;
• Disinformation and fake news.

Send your proposal or article summary to the editorial board before 1 March 2023 (jaarboeknbv@gmail.com or via one of our editors). The deadline for contributions to the 2024 edition of the Yearbook is 1 November 2023.

18e-eeuwse Napolitaanse kerststal – Museum Catharijneconvent, Utrecht

Bent u nog op zoek naar een leuke winteruitstap voor gezin of familie? Zoek dan niet verder, en breng een bezoekje aan het Museum Catharijneconvent in Utrecht. Sinds vorig jaar is dit museum de trotse bezitter van een grote, wonderschone achttiende-eeuwse kerststal, afkomstig uit het Italiaanse Napels. Iedereen kan tussen 18 december en 8 januari gratis binnenlopen om te genieten van honderden eeuwenoude, handgemaakte kerststalfiguren die samen een betoverende stad in miniatuur vormen.

De bestaande Italiaanse kerststaltraditie werd door Karel VII van Napels aangegrepen om op grote schaal zijn nieuwe koninkrijk te promoten toen hij in 1735 de troon besteeg. Enkele eeuwen later is het na maanden bouwen en restaureren eindelijk zover: de onthulling van de mooiste kerststal van Nederland. Dit is een grote groep van ongeveer 600 Napolitaanse kerststalfiguren (inclusief mensen, dieren, attributen etc), van zeer hoge artistieke kwaliteit: het is een overweldigend barok spektakel gemaakt door de beste Napolitaanse beeldhouwers, kleermakers, juweliers en muziekinstrumentenbouwers.

Museum Catharijneconvent verplaatst de Napolitaanse kerststal naar een achttiende-eeuws Utrechts decor. Dit levert een spectaculair en herkenbaar resultaat op, voor iedereen gratis toegankelijk. Hieronder krijgt u alvast een voorsmaakje van wat u te wachten staat! Let op: deze foto toont u slechts een klein detail, de stal is namelijk 32 m2 groot.

Foto: Femke Lockefeer

Graag lid worden van de Werkgroep Achttiende Eeuw? Via deze webpagina bent u in een mum van tijd ingeschreven!