Webinar 1 juni 2021: ‘Bloed, zweet en tranen’

Bloed, zweet en tranen: de chemie van lichaamssappen en de Boerhaave school

In de eerste webinar van onze nieuwe reeks stelt Ruben Verwaal zijn nieuwe boek Bodily Fluids, Chemistry and Medicine in the Eighteenth-Century Boerhaave School (Palgrave Macmillan, 2020) voor. In zijn toelichting betoogt Verwaal dat in de achttiende eeuw een herwaardering plaatsvond van de aard van de lichaamssappen. Sinds de oudheid baseerden artsen hun kennis over het menselijk lichaam op de humeurentheorie die stelde dat er vier basis humeuren waren – bloed, slijm, zwarte en gele gal – die in evenwicht moesten zijn om gezond te blijven. In de zeventiende eeuw kwam deze theorie onder vuur te liggen, met name door de opkomst van mechanistische opvattingen van het lichaam met nadruk op anatomie, oftewel, de vaste delen van het lichaam. Het tij keerde wederom in de 18e eeuw, mede dankzij de disciplinevorming van scheikunde aan universiteiten en de Boerhaave School, de groep studenten en artsen die in de traditie van Herman Boerhaave (1668–1738) werkten. Zij ontwikkelden nieuwe instrumenten en deden onderzoek naar speeksel, bloed, urine, moedermelk, zaad, zweet en tranen, waarmee een nieuwe grondslag werd gevonden voor theorieën in de fysiologie en pathologie. 

Na de introductie op zijn boek gaat Verwaal in gesprek met Wijnand Mijnhardt en Fokko Jan Dijksterhuis, respectievelijk emeritus hoogleraar Cultuurgeschiedenis en hoogleraar Wetenschapsgeschiedenis. Tegen het einde van de bijeenkomst is er ook ruimte voor vragen van deelnemers van dit webinar. 

Praktisch
Het webinar vindt plaats op dinsdag 1 juni 2021 tussen 16 en 17u. U kunt zich hier gratis registreren. Na registratie krijgt u bericht met een link naar de online-lezing en uw persoonlijke inloggegevens.

CfP: Kennis tot Nut van ’t Algemeen (Jaarboek DAE 2022)

In 2022 wijdt het Jaarboek De Achttiende Eeuw een themadossier aan kennis en wetenschap in de achttiende eeuw, met werkgroepvoorzitter Fokko Jan Dijksterhuis als gastredacteur. Geïnteresseerden om aan dat themadossier bij te dragen kunnen tot 1 juli 2021 een abstract insturen.

Ontwerp voor de decoratie Kunsten en Wetenschappen op de Noordermarkt,
Jurriaan Andriessen (1795). Amsterdam: Rijksmuseum.

‘Wanneer de kennisse der Natuurlyke Historien, der Schepzelen, der Konsten en Ambachten in malkander verknocht, gemeender en meer bekent waren, welk een vrucht de hooge Regenten des Lands tot welstand van haare ingezetenen daar uit zouden konnen trekken […],’ aldus Willem van Ranouw in 1719 in één van zijn tijdschriften.

De overtuiging dat kennis de sleutel is tot maatschappelijke voorspoed en vooruitgang werd gemeengoed in de achttiende eeuw. Geleerde professoren, geletterde vrouwen, vernuftige ambachtslieden, innovatieve ondernemers en ambitieuze bestuurders zochten naar nieuwe kennis om de samenleving te verbeteren. ‘Nut’ werd hierbij breed begrepen—niet alleen in een economische zin, maar ook in de culturele zin van geestelijke vorming. De moderne burger ontwikkelde zich door te lezen en in genootschapsverband.

Dit themadossier gaat over de achttiende-eeuwse honger naar kennis in de breedste zin van het woord. We zijn op zoek naar artikelen over allerlei vormen van kennis en wetenschap—van medische ontwikkelingen en technische vondsten tot literaire, artistieke en religieuze kennis. We nodigen ook uitdrukkelijk bijdragen uit die kijken naar achttiende-eeuwse opvattingen óver kennis, inclusief kritische en satirische reacties op boekenwijsheid en waanwijsheid.

Geïnteresseerden kunnen tot 1 juli 2021 een kort abstract (max. 300 woorden) insturen naar f.j.dijksterhuis@utwente.nl en jaarboek@18e-eeuw.nl. Voordien informeel aftoetsen wordt aangemoedigd. Van de geselecteerde voorstellen worden de volledige artikelen van maximaal 6.000 woorden verwacht tegen 1 februari 2022. De artikelen worden aan redactionele peer review onderworpen.

Webinarreeks “Het Rijk der Zinnen”

Triomf, triomf. Hef aan, de luit! Ook dit jaar komt de Werkgroep 18e Eeuw met een webinarreeks. De komende maanden buigen we ons in vier lezingen – telkens op de eerste dinsdag van de maand, van 17u-18u – over zinnenprikkelende thema’s. Laat u meevoeren door de geuren, kleuren, geluiden en smaken van de achttiende eeuw!

Ruben Verwaal geeft op 1 juni a.s. de aftrap en vertelt over bloed, zweet en tranen in de achttiende eeuw. Meer informatie over deze bijeenkomst, vindt u hier.

Het volledige programma:

1/6  Bloed, Zweet en Tranen. De Chemie van de Lichaamssappen en de Boerhaave school

  Ruben Verwaal (Durham University) over zijn nieuwe boek Bodily Fluids (Palgrave McMillan 2020) Registreren

6/7 Vervlogen. Geuren van het Verleden weer tot Leven

  Conservator Ariane van Suchtelen (Mauritshuis) over de tentoonstelling “Vervlogen. Geuren in kleuren” &   William Tullett (Odeuropa) over achttiende-eeuwse geuren en de toekomst van historisch geuronderzoek. Registreren

3/8 De Klank van de Achttiende Eeuw: Muziek en Materiële Cultuur

  Conservatoren Giovanni di Stefano (Rijksmuseum) en Timothy De Paepe (Museum Vleeshuis) over muziek en materiële cultuur in de achttiende eeuw. Registreren

7/9 Drugs in Achttiende-Eeuws Amsterdam. De verspreiding van Koffie, Tabak en Opium

  Stephan Snelders (Universiteit Utrecht) over het onderzoeksproject Intoxicating Spaces. Registreren

Jaarcongres WAE: ‘Making Sense of Finance’ (10-12 maart)

Het Online Jaarcongres van 2021 staat in het teken van Financiële crises in de achttiende eeuw. In 2020 is het driehonderd jaar geleden dat de South Sea Bubble van 1720 knapte, volgens velen en breekpunt in economische en financiële geschiedenis. Hoewel de crisis begon in Frankrijk, Engeland en de Republiek, liet zij haar sporen na in heel Europa en de rest van de wereld. Het leidde onder andere tot een breed gevoerde discussie over financiële speculatie. Maar de Bubble is meer dan een financiële aangelegenheid: van pamfletten tot toneelstukken, ze gaf aanleiding tot allerlei vormen van culturele productie en sociaal ongemak. De vele prenten en publicaties die zijn opgenomen in Het Grote Tafereel der Dwaasheidzijn daar getuige van: ze maakten speculatie niet alleen belachelijk, maar zijn ook een poging om dit nieuwe fenomeen een plek te geven.

Het congres zou oorspronkelijk in 2020 gehouden worden, maar is uitgesteld vanwege corona. Nu vindt het tóch doorgang, weliswaar online en met een aangepast programma. Op 10 en 11 maart vind het congres digitaal plaats, met een keynote lezing van Dror Wahrman en presentaties van een brede selectie aan wetenschappers. Op vrijdag 12 maart wordt in samenwerking met De Nederlandse Bank een evenement georganiseerd dat zich richt op de verbanden tussen financiële crises toen en nu. Theater Kwast verzorgt het avondprogramma met de opvoering van een historisch toneelstuk.

De conferentie is geheel in het Engels. Meer informatie vindt u op deze pagina.

UCEMS Publieksdag 2021 (27 feb.)

Op 27 februari vindt de UCEMS Publieksdag 2021 plaats, met als thema Creativiteit op bestelling? Patronage van kunst en wetenschap in de vroegmoderne tijd. Hier vertellen leden van het Utrecht Centre for Early Modern Studies op een laagdrempelige wijze over lopend onderzoek. 

Het thema is een verschijnsel dat essentieel is voor de cultuur van de vroegmoderne tijd: patronage. Makers en denkers zoals schrijvers, musici, (beeldend) kunstenaars en wetenschappers werden vaak ondersteund door een mecenas. Maar wat betekende deze patroon-cliënt-verhouding voor de creatieve en intellectuele vrijheid van vroegmoderne makers? Konden ze hun eigen ideeën ontwikkelen, werden ze daarin juist gestimuleerd, of maakte hun afhankelijke positie het onmogelijk om origineel te zijn? 

Tijdens de UCEMS Publieksdag gaan we op deze vragen in aan de hand van een gevarieerd programma gemodereerd door Goeie Ouwe Koeien, met korte lezingen, interviews, een kijkje in de keuken bij een onderzoeker aan het werk, een verkiezing van de ‘beste’ patroon van de vroegmoderne tijd en een gesprek over de parallellen tussen vroegmodern en hedendaags mecenaat. Twee korte lezingen zullen voorafgaand aan de middag al verspreid worden. Een gevarieerde groep onderzoekers werkt mee. Het evenement wordt live gestreamd en is interactief voor wie dat wil: bezoekers kunnen via de chat vragen stellen, meediscussiëren en stemmen.

Begindatum en -tijd 27 februari 2021 14:00
Einddatum en -tijd 27 februari 2021 16:30
Locatie Livestream via deze link
Aanmelden Wil je deze middag bijwonen? Aanmelden is niet verplicht, maar wordt wel gewaardeerd. Wie zich aangemeld heeft, ontvangt per mail nog enkele updates over de dag. Via deze link kom je bij het aanmeldformulier.
Meer informatie Klik hier voor het volledige programma 

Het nieuwste nummer van EMLC

Het nieuwste nummer van het multidisciplinaire Open Access tijdschrift Early Modern Low Countries (EMLC) staat nu online. Naast verschillende boekrecensies, vindt u onder andere de volgende bijdragen:

Non-Dutch Petitions in the Seventeenth-Century Dutch Atlantic – Joris van den Tol 

Discrediting the Dutch: A French Account of the Year of Disaster for Arab Audiences – Rosanne Baars en Josephine van den Bent

Locating Early Modern Women’s Participation in the Public Sphere of Botany: Agnes Block (1629-1704) and Networks in Print – Catherine Powell

Disputed State, Contested Hospitality: Dutch Ambassadors in Search of a New Overlord at the French Court of King Henry III, 1584-1585 – Bram van Leuveren 

Rijksmuseum Fellowship Programma (deadline 17 jan. 2021)

Heb je een internationaal onafhankelijk onderzoeksvoorstel dat nieuwe perspectieven kan bieden op onze collectie, de geschiedenis of activiteiten van het Rijksmuseum? Dan is het Rijksmuseum Fellowship Programma misschien wat voor jou. Het doel van het programma is om banden tussen het museum en universiteiten te versterken en kennis uit te wisselen. We bieden zeer getalenteerde kandidaten de mogelijkheid om een deel van hun onderzoek bij ons uit te voeren. Hierbij krijgen ze natuurlijk toegang tot de expertise, collecties, bibliotheek en laboratoria van het museum en kunnen deelenemen aan workshops en excursies.

WELKE ONDERWERPEN KUN JE ONDERZOEKEN?

Op dit moment zijn er vijf fellowships met verschillende onderzoeksvelden: van kunst en cultuurgeschidenis tot Amerikaanse fotografie en van conservering en wetenschappelijk onderzoek tot Chinese kunst. Bekijk de Engelstalige details van elke Fellowship:

• Andrew W. Mellon Fellowship for research in art and cultural history.
• Terra Foundation Fellowship for research in American photography.
• Dr. Anton C. R. Dreesmann Fellowship for art historical research.
• Johan Huizinga Fellowship for historical research.
• Migelien Gerritzen Fellowship for conservation and scientific research.

HOE KUN JE JE AANMELDEN?

Op dit moment kun je je kunt aanmelden voor de periode 2021-22. Alle informatie over het fellowship, procedures voor het aanmelden etc vind je via links hierboven.

Voor vragen over het aanmelden kun je contact opnemen via fellowships@rijksmuseum.nl

Online lezing ‘‘Doubts about man’: Apes and global markets in Enlightenment debates’ (24 nov.)

De Global Intellectual History onderzoeksgroep van de Universiteit van Amsterdam en Universiteit Utrecht organiseren op 24 november om 16.00 een online seminar getiteld: “‘Doubts about man’: Apes and global markets in Enlightenment debates”. Hierbij de uitnodiging:

In her lecture, Silvia Sebastiani will discuss how Europe’s trade of apes, slaves and goods tested the boundaries of humanity during the Enlightenment. She will look at scientific, political and legal debates raised by the introduction, dissection and public exposition of the so called ‘orangutan’ in European metropoles, paying specific attention to the British context: how does the ‘orangutan’ contribute to our understanding of Enlightenment ‘science of man’? In what ways has it been used to conceptualize humanity? Eighteenth-century physicians, natural historians, geographers, lawyers, or merchants, while reframing the borders between humans and apes, also contributed to increase the distance between the ‘savage’ and the ‘civilized’ peoples: whereas the human/animal divide lowered, the divide between human ‘races’ increased and crystallized.

Silvia Sebastiani is “maître de conférences” (associate professor) at the École des Hautes Études en Sciences Sociales, Paris. She obtained her PhD at the European University Institute with a thesis on race and gender in the Scottish Enlightenment. Her book The Scottish Enlightenment. Race, Gender and the Limits of Progress (2013) was awarded the Istvan Hont prize for the best book in intellectual history of the year. In 2017-2018 she stayed at the Princeton Institute for Advanced Study. Her current research is about Enlightenment debates on slavery and the boundaries between man and apes in the context of empire.

Date: 24 November 2020, 16.00-17.30, online

Register by sending an e-mail to: info@globalintellectualhistory.org

See also: https://globalintellectualhistory.org/

Webinar WAE 1 dec. ‘Brieven van een Russische reiziger’

In ons derde webinar vertelt Emmanuel Waegemans ons over ‘‘Brieven van een Russische reiziger”, een werk van de Russische schrijver, criticus en historicus Nikolaj Karamzin (1766-1826) waarin hij verslag doet van zijn Bildungsreise door het Westen. 

Een jonge, knappe Rus, goed voorzien van geld, vertrekt op Bildungsreise naar het rustige Westen – Duitsland, Zwitserland, Frankrijk en Engeland, maar tijdens zijn Grand Tour breekt in Frankrijk de Revolutie uit, waar hij ongewild getuige van wordt. Op deze 18 maanden durende reis ontmoet de ontwikkelde Rus veel mensen, sluit vriendschappen en heeft een scherp oog voor het leven in de landen waar hij doortrekt. Hij is vol lof over de ontwikkelde Duitsers, de natuurminnende Zwitsers, de lieftallige, maar lichtzinnige Fransen en de flegmatieke Engelsen. Zijn verhaal is doorspekt van humor en ironie en van het verlangen naar een aristocratisch verleden dat stilletjes aan het verdwijnen is. De eerste liefdesverklaring van een Rus aan het Westen. Uiterst actueel.

Het webinar vindt plaats op dinsdag 1 december tussen 16 en 17u.

Voor meer informatie en registratie zie hier.

Webinar WAE 3 nov. ‘Een weerbarstige geschiedenis van vrijheid’

In ons tweede webinar gaat Annelien De Dijn (UU) in gesprek met Matthijs Lok (UvA) over haar nieuwe boek “Freedom. An Unruly History” (Een weerbarstige geschiedenis van vrijheid), waarin zij 25 eeuwen denken over vrijheid in Europa en de Verenigde Staten bespreekt. 

De Dijn laat zien dat het Westerse denken over vrijheid in de loop van de geschiedenis radicaal is veranderd. In de oudheid was ‘vrij zijn’ vooral een strijd om zelfbestuur, maar Amerikaanse, Franse en ook Nederlandse contrarevolutionairen in de achttiende en negentiende eeuw kwamen met een nieuw concept van vrijheid op te proppen. Uit angst voor de grote massa die steeds resoluter hun rechten opeisten, was ‘vrij zijn’ ineens ‘vrij zijn van overheidsbemoeienis’. Hoe democratischer en inclusiever de staat, hoe luider de roep onder conservatieve denkers om een geprivilegieerde minderheid te beschermen tegen de staat – in de naam van vrijheid.

Stof genoeg dus voor een boeiende gedachtewisseling met Matthijs Lok over haar boek en over de actuele relevantie van haar onderzoek naar de geschiedenis van vrijheid. 

Dit webinar vindt plaats op 3 november tussen 17 en 18u. Na een korte inleiding van de Werkgroep Achttiende Eeuw zal Annelien De Dijn haar boek kort voorstellen, daarna gaat Matthijs Lok, die de geschiedenis van Europees conservatisme en contrarevolutie onderzoekt, met haar in gesprek. Aan het einde is er ook ruimte voor vragen van deelnemers van dit webinar. 

Voor meer informatie en registratie klik hier.