De Werkgroep Bilderdijk van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden nodigt u van harte uit voor het bijwonen van een middag met lezingen over Rampen in de tijd van Bilderdijk. Bij deze gelegenheid wordt ook het aan dit thema gewijde nieuwe Jaarboek Bilderdijk ten doop gehouden.
15.35-15.40 uur Introductie op het thema door Lotte Jensen
15.40-16.05 uur Robert Verhoogt, Bilderdijk, de Zondvloed en de geologie. Over natuurrampen als inspiratie voor onderzoek naar de aarde in de negentiende eeuw
16.05-16.30 uur Arti Ponsen, ‘Gebiedt ge uw’ Englen niet, in dees afgrijsbren nood?’ Hoe de buskruitramp de beeldvorming over koning Lodewijk Napoleon bepaalde
16.30-16.40 uur Muzikaal intermezzo
16.40-17.05 uur Marieke van Delft, Poëzie en rumoer vanwege een overstroming in 1825
17.05-17.15 uur Aanbieding Jaarboek Bilderdijk aan Onno Blom + afsluiting
Vanaf 17.30 uur Bezichtiging Bilderdijk-kamer in het Leidse Academiegebouw
Ter gelegenheid van haar emeritaat als hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde zal prof. dr. Lia van Gemert op donderdag 18 november 2021 haar afscheidsrede uitspreken. De titel van de rede is ‘Herscheppen’.
Aanvang: 16.30 u. Locatie: Aula, Oude Lutherse kerk, Singel 411, Amsterdam.
Symposium georganiseerd door de NEWW Werkgroep van het Huizinga Instituut (New approaches to European Women’s Writing)
Utrecht, Academiegebouw Domplein,
23 november 2021, 09.30 – 18.00
Binnen het Huygens Instituut wordt, in samenwerking met vrijwilligers van het Genootschap Belle van Zuylen, gewerkt aan de digitalisering en online presentatie van de correspondentie van Belle van Zuylen (in het buitenland bekend als Isabelle de Charrière). De ca 2600 brieven worden ook voorzien van annotatie, moderne spelling en – geleidelijk aan – vertalingen (hieraan wordt meegewerkt door studenten Frans uit Nijmegen).
Dit jaar is het, bovendien, 250 jaar geleden dat Belle van Zuylen in het huwelijk trad en als Madame de Charrière Utrecht inruilde voor het Zwitserse Colombier bij Neuchâtel: een goede gelegenheid om een nieuw deel van haar gedigitaliseerde correspondentie te lanceren. Het gaat om de brieven die werden verzonden uit Utrecht, en die waarin sprake is van Utrecht, Utrechters, de Maliebaan, boekhandel Spruyt in de Choirstraat, de Utrechtse kermis, en bij uitbreiding ook: van Nederland, Nederlandse cultuur en eigenaardigheden – in totaal 764 brieven.
De lancering vindt plaats op 23 november a.s. Op het adres https://charriere.huygens.knaw.nl/ worden deze brieven dan toegevoegd aan de eerder (oktober 2019) gepresenteerde 199 brieven, waarvan de handschriften zich in Nederlandse archieven bevinden.
Dan wordt ook een symposium gehouden, waar we de mogelijkheden bespreken die dankzij dergelijke online edities ontstaan, niet alleen voor het onderzoek naar internationale correspondentienetwerken, maar ook voor de samenwerking met publieksprojecten – zoals de Utrecht Time Machine. Daar zal het “Utrechtse verhaal” over Belle van Zuylen/Isabelle de Charrière zichtbaar gemaakt worden: haar Utrechtse jeugd, haar latere contacten met Utrecht en haar herinneringen aan haar geboortestad.
Het symposium bestaat uit twee sessies. Deelname is mogelijk aan óf de ochtend- óf de middag-sessie, of aan de gehele dag. In verband met de medewerking van buitenlandse gastsprekers wordt het ochtendgedeelte in het Engels gehouden. Wij streven ernaar om voor de Engelse bijdragen Nederlandstalige samenvattingen paraat te hebben (en vice versa).
Het symposium wordt georganiseerd door het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW, Amsterdam), de Werkgroep NEWW (New approaches to European Women’s Writing) van het Huizinga Instituut, Living Pasts en het Descartes centrum (alle te Utrecht).
Zie voor het programma en verdere informatie de website van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis:
De inschrijftermijn voor de Jan Brouwer Scriptieprijzen 2022 is geopend! Nominaties kunnen uitsluitend digitaal worden ingediend, via het formulier op de website van de KHMW: https://khmw.nl/jan-brouwer-scriptieprijzen/
De prijzen, van elk €2.000, worden toegekend in verschillende wetenschapsgebieden, waaronder Geschiedenis, en zijn bedoeld voor (voormalige) studenten van wie de masterscriptie is goedgekeurd in het academisch jaar 2020/2021.
De deadline voor nominaties is 15 oktober 2021.
Wilt u een student voordragen? Alle benodigde informatie en het nominatieformulier vindt u op de website van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen.
Hebt u vragen? Neem dan contact op met het secretariaat van de KHMW, via secretaris@khmw.nl
Dinsdag 9 november 2021: Een avond met Prince de Ligne, de meest kosmopolitische Belg van de achttiende eeuw
‘Ik vind het fijn om overal een vreemdeling te zijn: Fransman in Oostenrijk, Oostenrijker in Frankrijk en beide in Rusland,’ schrijft Charles-Joseph de Ligne (Brussel, 1735 – Wenen, 1814) aan de markiezin de Coigny. ‘Zo voel je je overal thuis en ben je nergens gebonden.’ De prins was met stip de meest kosmopolitische Belg van de achttiende eeuw. Als hoveling, diplomaat en militair in dienst van het Oostenrijkse leger reisde hij heel wat af tussen Versailles, Schönbrunn, Sint-Petersburg en zijn kasteel in Beloeil. De ‘vrolijkste man van zijn tijd’, zoals Goethe hem noemde, was een graag geziene gast aan alle Europese vorstenhoven. In het voorjaar van 1787 nodigde keizerin Catharina de Grote hem uit op een reis naar de Krim. De Ligne bracht verslag uit van deze wonderbaarlijke reis in negen brieven aan de Markiezin de Coigny, die in haar salon voorgelezen werden en al gauw in heel Parijs de ronde deden.
Portret van Charles-Joseph de Ligne. Josef Grassi, ca. 1789-1790
Voor de Franse reeks van uitgeverij Vleugels vertaalde Marijke Arijs deze brieven van de Ligne, die tot de top van de achttiende-eeuwse briefschrijfkunst gerekend worden. Daarnaast werd haar vertaling van Ligne’s memoires opnieuw uitgebracht in de reeks Davidsfonds Essays. Deze verzameling herinneringen en mijmeringen van Prins de Ligne, waarin hij terugkijkt op een boeiend leven aan de hand van snedige bons mots en pikante anekdotes, vormen een prachtige les in de achttiende-eeuwse levenskunst. Hoog tijd dus om een avond te wijden aan het leven van deze boeiende figuur en zijn tijdgenoten! In het mooie kader van het achttiende-eeuwse Hollands College opent Marijke Arijs de avond met een lezing over Charles Joseph de Ligne. Daarna kiezen Rik Van Cauwelaert, Beatrijs Vanacker en Lien Verpoest een fragment uit zijn memoires en lichten aan de hand van dit fragment telkens een ander boeiend aspect van zijn kleurrijke leven toe. Nadien is er tijd voor vragen, en een kleine receptie. Toegang is gratis, maar registreren is verplicht. Opgelet, de plaatsen zijn beperkt, dus wees er tijdig bij!
Als de rede de slaaf is van de passies, zo Hume het wil, wat is dan de plaats van de passies in de eeuw van de rede? In 2021 gaat het themadossier van het Jaarboek De Achttiende Eeuw over liefde, hartstocht en erotiek tijdens de Verlichting.
Gastredacteur Delphine Calle stelde dit jaar een prikkelend dossier samen over liefde, hartstocht en erotiek. Daarin wijdt Sven Molenaar uit over erotische fantasieën in het wonderbaarlijke Antwerpse manuscript ‘Het Mengelmoes’ uit 1696. Een bijdrage over de enigmatische erotomaan Hadrianus Beverland mag in dit dossier niet ontbreken. Karen Hollewand onderzoekt zijn De Stolatae Virginitatis Iure, waarin Beverland verlekkerd en kritisch schrijft over de seksuele vrijheid van Nederlandse vrouwen. Lust kruipt waar het niet gaan kan, laat Peter Thissen zien in zijn artikel over de pornografische roman Dom Bougre (1741), die ook in Nederland populair was ondanks het vigerende papisme. Hoe geheime minnaars zwaar in de problemen konden komen, beschrijft Marie-Charlotte Le Bailly aan de hand van een strafzaak tegen de Haagse Sophia van Noortwijck die een affaire had met een getrouwde joodse man. Hilde Neus heeft het in haar bijdrage over een ander seksueel en maatschappelijk taboe: relaties tussen witte mannen en vrouwen van kleur in achttiende-eeuws Suriname. Harry Oosterhuis laat zien hoe het Verlichtingsideaal van zelfbeschikking de kiem legde voor radicale, maar uiteindelijk weinig succesvolle idealen voor homo-emancipatie in de achttiende en vroege negentiende eeuw. En aan de hand van een close reading van Rhijnvis Feiths sentimentele roman Ferdinand en Constantia (1785) probeert Paul Pelckmans te verklaren waarom achttiende-eeuwse lezers maar niet genoeg kregen van pathetiek in een tijd die getekend werd door ratio en libertinisme.
Kees van Strien en Jan Rotmans tekenden in 2021 voor de afzonderlijke bijdragen. Van Strien haalt een vergeten vrouwelijke kunstenaar uit de krochten van de achttiende eeuw: de Franse pastelliste Susanne Caron, die in Nederland met haar kunst probeerde in haar eigen levensonderhoud te voorzien. Ze werd op slag beroemd door haar zeer treffende portret van generaal Pascal Paoli (sinds 1755 president van de nieuwe Corsicaanse Republiek); ze haalde met het portret alle kranten. Paoli poseerde voor Caron in Vlissingen in 1769. Niet lang daarna verhuisde ze naar Suriname en vervolgens naar Demerary. Benieuwd naar hoe het met haar afliep? Lees de bijdrage van Van Strien.
Van Corsica, Vlissingen en Suriname gaat de reis naar San Marino, die piepkleine republiek in het noorden van het huidige Italië die in het jaar 301 werd opgericht. Jan Rotmans werpt zijn licht op dit stadstaatje aan de hand van Jan Hendrik van Dongens driedelige Mijn Tijd Winst (1789-1791). Van Dongen, nog zo’n vergeten achttiende-eeuwer, schreef deze verhandeling over de oorzaken van republikeins verval op jonge leeftijd tegen de achtergrond van de Nederlandse Republiek tijdens de patriottentijd in de jaren 1780. Van Dongen – spoiler alert! – zou de publicatie van het laatste deel niet meer meemaken; hij overleed in 1789.
Het Jaarboek heeft tevens een nieuwe vaste rubriek, ‘Spectator’, waarin u korte essays zult aantreffen over de wijze waarop de achttiende eeuw de eenentwintigste eeuw weet te inspireren. Carl Haarnack, Kornee van der Haven en Elwin Hofman bijten de spits af met bijdragen over respectievelijk de slavernijtentoonstelling in het Rijksmuseum, de actualiteit van de Windbubbel van 1720 en de Netflix-serie La Révolution.
Op dinsdag 7 september, om 17u organiseert de Werkgroep 18e Eeuw een webinar met als thema ‘Drugs in Achttiende Eeuws Amsterdam’, met als spreker Stephen Snelders.
Stephen Snelders is historicus met als belangrijke onderzoeksinteresse de sociale en culturele context van (wetenschappelijke) kennis en techniek, en het verkeer en het gebruik van die kennis en techniek naar en in andere domeinen. Onderzoeksonderwerpen: (illegale) drugs, humane genetica, en tropische geneeskunde. Recente onderzoeksinteresse in multispecies history en interacties tussen natuur/het sociale/technologie.
Onderzoeksprojecten: de historische ontwikkeling van drugsmarkten, de rol van (illegale) kennis (‘outlaw science’), en de overlappingen van illegale economieen met elkaar en met de legale economie. Een monografie over drugsmokkel en Nederland in de 20e eeuw is recent gepubliceerd (https://manchesteruniversitypress.co.uk/9781526151391/). Onderzoeksfocus momenteel op de ‘voorgeschiedenis’ van drugs in Amsterdam in de 17e-19e eeuw als onderdeel van het grote internationaal project ‘Intoxicating Spaces: The Impact of New Intoxicants on Urban Spaces in Europe, 1600-1800’ (meer informatie kunt u hier vinden: https://www.intoxicatingspaces.org).
In de derde webinar (3 augustus) in de serie ‘Het rijk der zinnen’ zijn we meegenomen in de muziek en materiële cultuur van de 18de eeuw. Publieke en private ruimtes waar werd gemusiceerd en vele muziekinstrumenten passeerden de revue. Speciaal voor deze gelegenheid stelden Giovanni di Stefano (Rijksmuseum) en Timothy de Paepe (Museum Vleeshuis) een Spotify-playlist samen, zodat we kennis kunnen maken met de klanken van de 18de eeuw. En voor wie alles nog eens terug wil zien, is er een verzameling in Rijksstudio, met daarin alle objecten die getoond werden uit de collectie van het Rijksmuseum. Veel luister- en kijk plezier en dank aan de sprekers!
De culturele dimensie van de Nederlandse expansie overzee
Jaarcongres Werkgroep Zeventiende Eeuw Universiteit Utrecht, vrijdag 27 augustus 2021, 15u00-18u30 (online)
“Het is alleen gelt en geen wetenschap die onse luyden soeken aldaer [in Indië], ’t gunt is te beklagen”, treurde de Amsterdamse burgemeester en VOC-bestuurder Nicolaes Witsen in 1712. De Nederlandse handelscompagnieën staan om veel bekend, maar niet om hun interesse in cultuur. Zo merkte niet een van de VOCdienaren op dat zich op Java de grootste Boeddhistische tempel ter wereld bevindt (de Borobudur), en duurde het tot 1814 voordat deze werd herontdekt (door de Engelsen). Evenmin ambieerden Nederlandse dichters een navolging van de epische lofzang door Luís de Camões op de Portugese wereldwijde zeevaart. De Nederlandse expansie had een aantoonbare invloed op natuurwetenschap en geneeskunde, zoals Harold Cook aantoonde in Matters of Exchange: Commerce, Medicine, and Science in the Dutch Golden Age (2007). Maar wat waren de gevolgen – als die er al waren – voor cultuur en geesteswetenschappen? Dit congres brengt wetenschappers uit verschillende disciplines samen – cultuur- en kunsthistorici, boekwetenschappers en letterkundigen – om de culturele dimensie van de Nederlandse overzeese expansie in kaart te brengen.
The cultural dimension of Dutch overseas expansion
Annual conference Werkgroep Zeventiende Eeuw Utrecht University, Friday 27 August 2021, 15h00-18h30 (online)
“It is only money and not knowledge that our people are seeking [in the East Indies], which is to be lamented”, complained the Amsterdam mayor and VOC governor, Nicolaes Witsen, in 1712. The Dutch trading companies may have been associated with various qualities, but an interest in culture was not one of them. None of the VOC officials even noted the presence of the world’s biggest Buddhist temple, the Borobudur, on the island of Java, leaving its re-discovery to the British in 1814. No Dutch writer tried to emulate the epic celebration of the Portuguese maritime empire by Luís de Camões. Dutch expansion had an obvious impact on the sciences and medicine, as demonstrated in Harold Cook’s Matters of Exchange: Commerce, Medicine, and Science in the Dutch Golden Age (2007). But what, if any, was its impact on culture and the humanities? This conference brings together historians of culture, art, books, and literature to arrive at a fuller picture of the cultural dimensions of Dutch overseas expansion.
Wat was de rol van klank en muziek in de 18de-eeuwse samenleving in de Lage Landen? En welke verschillen waren er tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden? In dit derde webinar geven Timothy De Paepe (directeur Museum Vleeshuis, Antwerpen) en Giovanni Paolo Di Stefano (conservator muziekinstrumenten, Rijksmuseum) een overzicht van het onderwerp. Ze focussen daarbij op de rol van materiële cultuur, in het bijzonder vroege muziekinstrumenten en iconografie, als een essentiële bron om de geschiedenis, de context en de praktijk van muziek te reconstrueren. Bijzondere aandacht gaat naar de collecties van Museum Vleeshuis in Antwerpen en het Rijksmuseum in Amsterdam, waar de sprekers verantwoordelijk zijn voor de muziekinstrumenten.
Praktisch Het webinar vindt plaats op dinsdag 3 augustus 2021 tussen 17.00 en 18.00 uur. U kunt zich hier gratis registreren. Na registratie krijgt u bericht met een link naar de online-lezing en uw persoonlijke inloggegevens.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.